De afgelopen twee dagen vertoefde ik samen met mijn collega’s Liam Bossant en Justine Pillaert namens VIVES op het VELON-congres in Zwolle. Het VELON-congres is een congres van, voor en door lerarenopleiders. Het interessante en fijne aan die congressen is dat het specifiek gericht is op lerarenopleiders en hun praktijk. We ontmoetten veel interessante mensen en hadden boeiende gesprekken. Meestal is het gezamenlijk volgen van een sessie de aanleiding van het gesprek. Ik deel daarom graag in deze blogpost de sessies die Liam Bossant en ik volgden.

Keynote: Samen opleiden, onderzoeken en professionaliseren in leernetwerken.
In de keynote kwam vooral het belang van het faciliteren van samenwerkingsverbanden aan bod gedurende de volledige samenwerking. Er werden een aantal succesfactoren genoemd die gemonitord en gevisualiseerd konden worden in een sociale regulatietool. De succesfactor die mij het meest bijbleef is het belang van het stellen en expliciteren van individuele en collectieve doelen.
Sessie 1: Kairos in de klas
In deze sessie gaf Monique van den Heuvel een ‘preview’ van haar boek dat zal uitkomen op 22 maart. In haar boek zal ze pleiten om Kairos terug een plek te geven in het onderwijs. Kairos staat voor het juiste/goede moment en staat daarmee tegenover Chronos die de kloktijd en de lineaire tijd voorstelt. Chronos zorgt voor haast en gereguleer terwijl Kairos staat voor rust en aandacht. Dit doet meteen ook denken aan de boeken van Joke Hermsen.
Met ‘Kairos in de klas’ wil Monique de pedagogische literatuur meer tot leven wekken en in de praktijk brengen. Iets dat ik alleen maar kan toejuichen. Ik zie alvast uit naar de verschijningsdatum van het boek!
Sessie 2: Betekenisvol onderzoek voor en door leraren
In deze sessie lichtte een leraar toe hoe hij als leraar vanuit zijn waarden vertrekt om te reflecteren op zijn praktijk om zo zijn praktijk te verbeteren. Hij doet dit in twee stappen. Stap 1: Wat zijn je waarden? Stap 2: Kijk vanuit je waarden naar het praktijkprobleem. Hij baseert zich hiervoor op living educational theory.
Sessie 3 (onze sessie): De rol en werkzaamheid van digitale technologie op en in onderwijsnetwerken
Deze sessie gaven Liam en ik. In een notendop presenteerden wij het idee dat digitale technologie ons iets doet doen aangezien we verweven zijn met de technologie. In die zin staan wij in een netwerk met mensen en dingen (i.e. digitale technologie). Doorheen mijn blog vormt dit denken een rode draad dus ik ga hier nu niet dieper op in.

Wel interessant dat de deelnemers onze inzichten verrijkten met concepten als verbondenheid en urgentie. De deelnemers gaven een positieve indruk over het verhaal dat we brengen en durfden gelukkig ook een kritisch geluid inbrengen (bv. technologie is zowel neutraal als niet neutraal).

Dat de deelnemers positief waren over onze sessie, blijkt ook uit het feit dat de volgende spreker een slide uit onze presentatie wou gebruiken voor zijn verhaal. Tijdens de volgende sessie, werd ook geregeld terug verwezen naar begrippen en inzichten uit onze sessie. We blikken dus tevreden terug.
Sessie 4: Onderwijs en technologie als een netwerk van docent-onderzoekers
Deze sessie volgde meteen na onze sessie. Ze concretiseerden, bij toeval, de idee dat Liam en ik uitwerken. Dit concretiseren gebeurde aan de hand van twee onderzoeken/tools waarbij ze nagingen waar de besluitvorming van de leerkracht plaatsvindt met betrekking tot digitale, educatieve technologie (bij adaptieve rekensystemen zoals Snappet en Bingel en bij Storymaps in Aardrijkskunde). Dit leverde interessante gesprekken op met betrekking tot de rol van datageletterdheid, vakdidactiek, de blackbox van technologische systemen, de focus op het product i.p.v. het proces …
Sessie 5: Het bestaansrecht van zwaarwegende beslissingen in de lerarenopleiding ter discussie gesteld.
In deze sessie provoceerde Jan Bransen wat om discussie uit te lokken. De stelling was dat toetsen uit het onderwijs moeten. Nadien moesten de deelnemers een positie innemen (akkoord of niet akkoord). Dat leverde nadien interessante discussies en gesprekken op waarbij meteen ook het belang werd aangetoond om steeds aan begripsverheldering te doen (i.e. ‘wat bedoelen we met toetsen?’).
Sessie 6: Nederland en Vlaanderen ontmoeten elkaar met Lesson study
Ik hoor steeds vaker over Lesson Study vandaar het besluit om deze sessie te volgen en wat concreter kennis te maken met deze professionaliseringsmethodiek. De sessie startte met een toelichting van twee casussen waarbij Lesson Study werd gebruikt (1 casus van de Universiteit Antwerpen en 1 casus van de Rijksuniversiteit Groningen). Vervolgens gingen we in kleine groepjes aan de slag met wat Lesson Study kan betekenen voor ons. Hierbij gingen we dieper in op wat Lesson Study kan betekenen voor (eerstejaars)studenten aan de lerarenopleiding.
Binnenkort mij toch eens verder verdiepen in deze methodiek aan de hand van hun recent uitgekomen boek: ‘basisboek Lesson Study in de lerarenopleiding’.
Sessie 7: Meerstemmigheid en waardengedrevenheid bij frictie tussen ouders en leraren.In deze sessie kwamen verhalen aan bod van leraren en ouders waarbij er frictie ontstond tussen ouders en leraren. Deze frictie vormt een interessante invalshoek om botsende waarden en onbewuste opvattingen aan het licht te brengen en te onderzoeken. Dit zorgt ervoor dat er op een diepgaander niveau in gesprek kan worden gegaan met elkaar. Door zicht te hebben op welke waarden je belangrijk vindt, kan je bewuster waardengedreven handelen.
Sessie 8: Betekenisvol praktijkgericht onderzoek in onderwijs door vormgeving en afstemming met de praktijk.
We sloten het congres af met een sessie over alternatieve rapporteringsvormen van een praktijkgericht onderzoek. In plaats van het schrijven van een verslag/bachelorproef, krijgen de PABO-studenten van de Hanzehogeschool in Groningen de kans om zelf de rapportagevorm te kiezen (bv. in de vorm van film of brochure of …). Hierdoor zijn studenten meer gemotiveerd om aan praktijkgericht onderzoek te doen. Het is natuurlijk interessant om na te denken over alternatieve rapporteringsvormen van onderzoek.

Helaas moesten we een trein halen waardoor we de laatste parallelsessie en de afsluitende keynote niet konden volgen. We blikken alvast terug op een inspirerend congres en genieten na van de interessante ontmoetingen en gesprekken.